Het Verhaal

De ontmoeting en de naam

De ontmoeting van John Lennon en Paul McCartney op 6 juli 1957 wordt beschouwd als het begin van de meest succesvolle popgroep aller tijden. John Lennon (16 jaar) speelt met de door hem opgerichte skifflegroep The Quarry Men op een festival in Woolton, Liverpool waar Paul McCartney (15 jaar) naar komt kijken. Paul kan zich overigens herinneren dat hij John al eerder en wel vaker had gezien: ‘Ik heb hem een paar keer eerder gezien voordat ik echt kennis met hem maakte – “ Oh hij is die gozer, de Ted die altijd op de bus stapt.” Je ziet wie er hip is … ik durfde hem niet te fel aan te kijken [in de bus] om te voorkomen dat hij me zou slaan.’ Soms hadden ze ook wel eens een paar woorden gewisseld, bijvoorbeeld een keer ’s avonds, vlak voor het lopen van Pauls krantenwijkje (hij bezorgde de Liverpool Echo), net buiten het winkeltje van de nieuwsagent. (1)

Paul zingt en speelt veel liedjes en kan een gitaar stemmen, reden genoeg om hem bij de groep te vragen. Ruim een half jaar later, op 6 februari 1958, introduceert Paul zijn vriendje George Harrison (14 jaar), die nog beter gitaar speelt. Ze doen de nodige podiumervaring op als ‘Johnny and The Moondogs’. Stuart Sutcliffe, een vriend van John van de kunstacademie, die is overgehaald basgitaar te spelen, komt met de naam ‘The Beetles’ in navolging van The Crickets, de begeleidingsgroep van de op dat moment populaire Amerikaanse zanger Buddy Holly. John stelt voor er ‘Beatles’ met ‘ea’ van te maken als verwijzing naar ‘beat music’, zoals rock ’n roll in Engeland wordt genoemd. Na onder andere ‘Japage 3’ (2), ‘Long John and The Silver Beatles’, ´Beatals´ (3) en ‘The Silver Beatles’ wordt en blijft het uiteindelijk: The Beatles.

1961: Plaatopnamen en de manager

Met hernieuwde moed weten The Beatles in januari een aantal optredens in Liverpool te regelen. Een vriend van Pete Best, Neil Aspinall, is inmiddels hun roadmanager en chauffeur van hun busje. Op 9 februari 1961 hebben ze hun eerste van een lange serie optredens in de Cavern Club (6); ze ontvangen daarvoor 5 Pond Sterling. Dat wil zeggen één Pond Sterling per persoon (7). In april gaan ze voor de tweede keer naar Hamburg om in de Top Ten Club op te treden. De Duitse producer Bert Kaempfert huurt The Beatles in als begeleidingsgroep van zanger Tony Sheridan voor plaatopnamen bij het platenlabel Polydor. Als de Beat Brothers nemen ze acht nummers op, waaronder ‘Ain’t She Sweet’, ‘My Bonnie’ en ‘When The Saints’, waarvan de laatste twee in Duitsland als het allereerste Beatles-singletje ter wereld verschijnen. Als de groep op 2 juli 1961 terugkeert naar Engeland, besluit Stu in Duitsland te blijven. (8) Paul gaat de basgitaar bespelen en The Beatles pakken hun lunch- en avondconcerten in de Cavern Club weer op. Hun populariteit neemt toe en begin augustus wordt zelfs een heuse Beatlesfanclub opgericht.(9) Op zaterdag 28 oktober 1961 is Raymond Jones de eerste die in de platenwinkel van Brian Epstein komt vragen naar het plaatje ‘My Bonnie’ van een nieuwe groep. (10) Op 9 november bezoekt Brian de inmiddels door hem gelokaliseerde Beatles in de Cavern (11) en een maand later, 10 december, wordt hij hun manager bij mondelinge afspraak in de Casbah Club. (12) The Beatles ondertekenen het contract met Brian op woensdag 24 januari 1962 in het kantoor van NEMS. (13)

1962: De drummer en het platencontract

1 januari 1962: het nieuwe jaar begint slecht voor de door hun nieuwe manager keurig in het pak gestoken groep. Een auditie voor het Decca-label levert als commentaar op: ‘Er zit geen toekomst in groepen met gitaren.’ Dit volgens de de legendevorming. Waarom geeft Decca dan wel een platencontract aan de gitaargroep Brian Poole And The Tremeloes, die op dezelfde dag auditie doet? In werkelijkheid is het commentaar van Decca, dat problemen voorziet met Polydor, waar The Beatles in Duitsland nog steeds onder contract staan: ‘Bevrijd The Beatles van Polydor en kom dan nog maar eens terug.’ Achteraf gezien had Decca de problemen met Polydor makkelijk kunnen afkopen, vanwege het enorme succes van The Beatles.

In april gaan The Beatles, voor een derde serie optredens, twee maanden naar Hamburg: 13 april t/m 31 mei 1962. (14) Daar aangekomen krijgen ze het bericht dat hun vroegere bandlid en goede vriend van John Lennon, Stuart Sutcliffe, op 10 april in zijn Hamburgse appartement op 21-jarige leeftijd aan een hersenbloeding is overleden. Op 10 mei biedt George Martin aan Brian Epstein al een platencontract aan voor The Beatles. Op 6 juni doen The Beatles een plaatopnamesessie met Norman Smith en wat later op de dag met George Martin, platenproducer bij Parlophone, een label van het EMI-concern; deze wil het met de groep proberen. De Beatles hebben op dit moment al een platencontract op zak: getekend en wel op 4 juni 1962. Dit doordat de muziekuitgeverij van EMI – Ardmore And Beechwood – geïnteresseerd is in twee eigen nummers van The Beatles uit de Decca-sessies van 1 januari 1962 én omdat George Martin de groep, min of meer gedwongen, al heeft gecontracteerd. George Martin wordt als het ware door Ardmore And Beechwood gechanteerd en gedwongen The Beatles onder contract te nemen. Martin heeft een geheime liefdesrelatie met Judy Smith, zijn secretaresse en dat mag beslist niet bekend worden, of uitlekken naar de uiterst conservatieve directietop en raad van bestuur van EMI, wat uiteindelijk toch gebeurt… Ardmore And Beechwood maakt hier gewiekst gebruik van door de EMI-top te laten weten dat George Martin The Beatles niet wil contracteren. Bij wijze van straf wordt George Martin door de EMI-directie verplicht The Beatles een platencontract aan te bieden. Hij krijgt als compensatie wel een bescheiden salarisverhoging (15) Dat de Beatles op 6 juni 1962 een auditie voor Parlophone zouden doen is zodoende slechts legendevorming.

Brian Epstein besluit nog diezelfde maand zijn al bestaande bedrijf NEMS om te vormen, zodat hij daar de belangen van zijn groepen in kan onderbrengen. Na de gebeurtenissen van 6 juni 1962 laat George Martin echter aan Brian Epstein weten dat hij alleen met The Beatles in zee wil als zij hun drummer, Pete Best, vervangen; George Martin vindt dat Pete niet goed maat kan houden. De nieuwe drummer is Ringo Starr (echte naam: Richard Starkey), ook uit Liverpool, tot die dag spelend bij Rory Storm & The Hurricanes en een vriend van The Beatles sinds de Hamburgse dagen. The Beatles zijn nu compleet. Op 23 augustus trouwt John met zijn zwangere vriendinnetje Cynthia Powell. Ringo drumt op 4 september 1962 bij de eerste studio-opname van The Beatles op ‘Love Me Do’. De eerste single komt op 5 oktober 1962 in Engeland uit en verschijnt op 26 oktober in de Engelse hitparade, waar hij uiteindelijk de 17de plaats bereikt. Het televisiedebuut van The Beatles vindt live (!) plaats op 17 oktober bij Granada TV in ‘People And Places’. (16) Het jaar wordt afgesloten met een laatste serie optredens in de Star Club in Hamburg. (17)

1963: De eerste nummer 1-hit en Beatlemania

Na een tournee door Schotland in de eerste week van het nieuwe jaar, komt op 11 januari de tweede single uit: ‘Please Please Me’. Het is de eerste nummer 1-hit voor The Beatles in Engeland, in de meeste hitparade van de popbladen. In een enkel blad blijft de single op nummer twee hangen. Op 2 februari beginnen The Beatles aan hun eerste grote tournee door Engeland, als supporting act voor zangeres Helen Shapiro. Tussendoor spelen ze trouwens ook nog even in de Cavern te Liverpool: 3 en 4 februari. (18) Het tweede deel van de concerten met Helen Shapiro is van 23 februari tot en met 3 maart. (19) Dan is het tijd voor hun eerste elpee: op de gedenkwaardige dag 11 februari wordt ‘Please Please Me’ opgenomen in een recordtijd van een dag.

Omdat John en Paul veel liedjes zelf schrijven, richten ze samen met hun mananger Brian Epstein en muziekuitgever Dick James hun eigen muziekuitgeverij op: Northern Songs. Op 22 maart 1963 komt de eerste Beatles-elpee in Engeland uit (20) ”Please Please Me” en de plaat zal gedurende zes maanden bovenaan de elpeehitlijsten blijven. De groep trekt een tweede roadmanager aan, Mal Evans en begint meteen aan haar tweede Britse tournee, met Tommy Roe en Chris Montez: 9 maart tot en met 31 maart. (21) John Lennon moet op 12, 13 en 14 maart verstek laten gaan. De twaalfde ligt hij met een zware verkoudheid in bed en op de twee latere dagen is hij nog steeds zijn stem kwijt. The Beatles zijn dan even een driemansformatie, bestaande uit Paul, George en Ringo. Met name Please Please Me wordt hiervoor tijdelijk anders gearrangeerd. (22) In april komt de derde single uit: ‘From Me To You’ (een nummer 1-hit). The Beatles krijgen steeds meer belangstelling van de pers en een zeventienjarige actrice die door een popblad wordt uitverkoren om de groep te interviewen, trekt de bijzondere aandacht van Paul. Zij wordt zijn verloofde voor jaren: Jane Asher.

Als The Beatles van 18 mei tot en met 9 juni aan een volgende tournee door Engeland beginnen, met Roy Orbison en Gerry and the Pacemakers, tekenen zich de eerste signalen van ‘Beatlemania’ zich af. (23) George Martin gaat in zee met Vee-Jay Records om in Amerika voet aan de grond te krijgen, maar dat wil nog niet echt lukken. Nadat de groep op 3 augustus haar laatste optreden in de Cavern heeft gedaan en vervolgens op 23 augustus de hitsingle ‘She Loves You’ uitkomt, waarvan binnen enkele weken een miljoen platen worden verkocht, dient het Europese succes zich aan. De eerste buitenlandse tournee (na Hamburg) voert The Beatles van 23 tot en met 31 oktober naar Zweden. (24) Hun ster rijst in eigen land al tot ongekende hoogten en ze mogen op 4 november optreden voor de Koningin-moeder, Prises Margaret en Lord Snowdon in het Prince Of Wales Theatre in Londen (The Royal Variety Show); John Lennon haalt alle kranten met zijn van te voren ingestudeerde opmerking: ‘De mensen op de goedkopere plaatsen mogen meeklappen, de rest rinkelt gewoon met hun juwelen.’ (25) De Nederlandse Beatlesfanclub wordt op 10 november opgericht door Har van Fulpen. (26) Op de dag dat in Dallas in de Verenigde Staten president John F. Kennedy wordt vermoord, 22 november 1963, verschijnt in Engeland de tweede Beatles-elpee ‘With The Beatles’. Een maand later sluit manager Brian Epstein een contract met Capitol Records, dat de Beatles-platen in Amerika gaat distribueren. Op 11 november 1963 tekent Brian Epstein in het huis/kantoor van Ed Sullivan (het Delmonico Hotel te New York) een contract voor drie optredens in The Ed Sullivan Show, plus de kosten voor vervoer en verblijf. (27) Voor een naar Amerikaanse begrippen onbeduidend bedrag van $10-duizend zouden The Beatles contractueel live spelen op 9 februari in New York en op 16 februari 1964 in Miami (voor $3500 per uitzending) en aan een opname in Miami meewerken die op 23 februari zou worden uitgezonden (voor $3000). (28) Dat de groep besluit pas zelf naar de Verenigde Staten te gaan zodra ze er nummer 1 staan is slechts legendevorming.

1964: De verovering van Amerika en de rest van de wereld

‘I Want To hold Your Hand’ komt in januari 1964 in de Amerikaanse Billboard Top 100 binnen en staat een week later nummer 1; in het kielzog gaat de verkoop van de eerste Beatles-elpee in Amerika van Capitol, ‘Meet The Beatles’, als een raket. De groep is op dat moment in Parijs waar ze drie weken in het Olympia Theater optreden. Tussendoor, op 28 januari 1964, nemen ze in de lichtstad een nieuw, door Paul en John geschreven nummer op: ‘Can’t Buy Me Love’. (29) Daar krijgen ze te horen dat ze nummer 1 in Amerika staan en zodra ze terug in Engeland zijn, gaat de reis meteen richting Verenigde Staten. Twee dagen na hun overweldigende aankomst in New York treden The Beatles op 9 februari op in de Ed Sullivan Show, die coast-to-coast wordt uitgezonden en een nieuw kijkersrecord vestigt: bijna 74 miljoen mensen kijken naar het Amerikaanse debuut van de sensatie uit Engeland met die vreemde kapsels.

Het eerste Amerikaanse concert vindt op 11 februari plaats in het Coliseum in Washington. Op 22 februari verwelkomt een opgeluchte massa fans The Beatles terug op Britse bodem. (30) Ze krijgen weinig tijd om uit te rusten, want behalve plaatopnamen en optredens beginnen John, Paul, George en Ringo op 2 maart aan de opnamen van hun eerste bioscoopfilm onder regie van Richard Lester. (31) Eind van die maand komt Can’t Buy Me Love’ uit en dan schrijft de groep alweer geschiedenis: in de eerste week van april bezetten The Beatles de eerste vijf plaatsen op de Amerikaanse Billboard Top 100. In juni begint een echte wereldtournee met concerten in Denemarken, Nederland (5 en 6 juni) (32), Hongkong en Australië. Zonder Ringo, die vlak voor de tournee instort, maar met invaller-drummer Jimmie Nicol, die in Australië door de dan inmiddels weer opgeknapte Ringo wordt afgelost. De film ‘A Hard Day’s Night’ gaat op 6 juli in première in Londen, de derde elpee ‘A Hard Day’s Night’ komt uit en pas ruim een maand later, op 12 augustus, draait de film ook in de Nederlandse bioscopen. De single ‘A Hard Day’s Night’ staat dan op 1 in de internationale hitparades. The Beatles zijn bezig met de voorbereidingen voor hun eerste echte tournee door Amerika, die op 19 augustus van start gaat en waarbij ze 26 concerten geven in grote stadions, tot en met 20 september. (33) Terug in Engeland moet er weer hard worden gewerkt in de studio om voor de kerst een nieuwe single en een nieuwe (vierde) elpee in de winkel te hebben: ‘I Feel Fine’ (met B-kant ‘She’s A Woman’) en ‘Beatles For Sale’.

1965 — Help! Een koninklijke onderscheiding!

Nadat Ringo op 11 februari met Maureen Cox is getrouwd, beginnen op 23 februari de opnamen voor een nieuwe speelfilm die tot half juni duren (34) en de groep niet alleen op Engelse locaties, maar ook in Tirol en op de Bahama’s brengen. In april komt als voorproefje de single ‘Ticket To Ride’ uit en eind juli verschijnt eerst de single ‘Help!’ en gaat de film ‘Help!’ in première; een week later komt ook de vijfde elpee ‘Help!’ uit. Na een korte tournee door Europa, waarbij The Beatles concerten geven in Frankrijk, Italië en Spanje en een bescheiden zomervakantie, begint de groep half augustus aan hun tweede Amerikaanse toernee met op 15 augustus het legendarische Shea Stadium-concert dat 56.000 toeschouwers trekt. Een maand later start in de Verenigde Staten een tekenfilmserie op tv, gebaseerd op de muziek van The Beatles en met kundig getekende Beatletjes in de hoofdrollen. 1 oktober 1965 bereikt ‘Yesterday’ de eerste plaats in Amerika en wint daarmee vele, vooral oudere, twijfelaars voor Beatles-muziek. Intussen zijn The Beatles voor de Engelse schatkist zo waardevol dat ze op Buckingham Palace een koninklijke onderscheiding krijgen: Member of the Most Excellent Order of the British Empire (MBE). In december ligt de zesde elpee ‘Rubber Soul’ in de winkel, waarop voorzichtig geëxperimenteerd wordt met nieuwe muzikale richtingen; tegelijkertijd verschijnt de single ‘We Can Work It Out’ / ‘Daytripper’. De groep begint op 3 december aan zijn laatste Britse tournee, die eindigt op 12 december. (35)

1966 — Groter dan Jezus

Het jaar begint weer met een Beatleshuwelijk: George trouwt op 21 januari met Patti Boyd, die hij twee jaar eerder bij de filmopnamen van ‘A Hard Day’s Night’ ontmoette. De single ‘Michelle’/‘Girl’ (van de elpee ‘Rubber Soul’) wordt wereldwijd een nummer 1-hit en de groep begint op 6 april onvermoeid aan de opnamen voor de nieuwe elpee die zo’n beetje drie maanden duren, tot en met 21 juni. (36) Op 1 mei geven The Beatles met het New Musical Express Poll-Winners Concert hun laatste liveoptreden in Engeland. Op 10 juni komt de single ‘Paperback Writer’/‘Rain’ uit. Op 20 juni verschijnt in de Verenigde Staten de verzamelelpee ‘”Yesterday”… And Today’ (37); de hoes toont The Beatles in slagersjassen met stukken vlees en onthoofde poppen; wegens gebrek aan smaak wordt de hoes vrijwel onmiddellijk vervangen door een andere. En de kritiek wordt heviger. In Japan regent het protesten wanneer The Beatles als eerste popgroep optreden in de Nippon Budokan Hall in Tokio. Erger wordt het in Manilla, de Filippijnen, waar een enthousiaste menigte The Beatles op 3 juli aanvankelijk hartelijk verwelkomt op het vliegveld; op 5 juli echter, worden de jongens bijna letterlijk het land uitgeslagen als blijkt dat ze een uitnodiging voor de lunch van Imelda Marcos, de vrouw van de president, hebben genegeerd. (38)

Het ergste moet nog komen: op 31 juli plaatst een Amerikaans blad een interview met John Lennon dat enkele maanden eerder al in Engeland was gepubliceerd, waarin hij zegt dat The Beatles op dat moment populairder zijn dan Jezus Christus; de reactie van het Amerikaanse volk is furieus: overal vinden openbare Beatlesplatenverbrandingen plaats en veel radiostations boycotten Beatlesplaten. Na het verschijnen van de zevende elpee ‘Revolver’ en de single ‘Yellow Submarine’/‘Eleanor Rigby’ reizen The Beatles op 11augustus ondanks alle ophef naar Amerika voor hun – naar later zal blijken – laatste tournee (39); bij aankomst legt John een persverklaring af dat zijn uitspraken niet zo bedoeld waren. Het optreden in het Candlestick Park in San Francisco op 29 augustus 1966 zal later historisch blijken. Het is het laatste officiële concert van The Beatles. Ze hebben inmiddels muzikale ideeën ontwikkeld die niet op het podium kunnen worden uitgevoerd. Zo hebben ze de nummers van ‘Revolver’ als band nooit live uitgevoerd, hoewel deze al tussen de tournees door zijn opgenomen. De groep sluit het tijdperk van touren en optreden af en houdt zich alleen nog met plaatopnamen bezig. Nadat John, in de periode 6 september tot en met 6 november (40), als acteur in de satirische oorlogsfilm ‘How I Won The War’ in Spanje een nieuwe ervaring heeft opgedaan (en zelfs zijn beroemde kapsel laat kortwieken) beginnen The Beatles op 24 november met de opnamen, bedoeld voor hun achtste elpee, met Strawberry Fields Forever. (41).

1967: Grote hoogten en diepe dalen

Als voorproefje verschijnt 17 februari de single ‘Penny Lane’ / ‘Strawberry Fields Forever’. (42) De psychedelische invloeden die al op ‘Revolver’ te horen waren, zijn vooral op ‘Strawberry Fields’ verder uitgewerkt. De groep is maanden in de studio’s van Abbey Road in Londen aan het opnemen en nadat de plaatopnamen gereed zijn, wordt gewerkt aan de bijzondere hoes voor het album waar The Beatles uiteindelijk op 1 juni de wereld mee verbijsteren: ‘Sergeant Pepper’s Lonely Hearts Club Band’. (43) Meer en meer worden The Beatles ervan verdacht drugs te gebruiken en ze geven dit dan zelf ook toe. Als reactie boycot de BBC ‘A Day In The Life’ en ‘Lucy In The Sky With Diamonds’ (vanwege de beginletters). Een primeur voor The Beatles vindt op 25 juni plaats, wanneer ze hun nieuwe single ‘All You Need Is Love’ in een via de satelliet wereldwijd uitgezonden tv-programma presenteren. (44) The Beatles zijn op het toppunt van hun roem als het noodlot toeslaat: tijdens een meditatieweekend in Bangor, in Wales, bij de Indiase goeroe Maharishi Mahesh Yogi, krijgen ze op 27 augustus de onheilstijding dat hun manager Brian Epstein dood gevonden is in zijn Londense flat als gevolg van (slaap)middelen in combinatie met alcohol. In feite markeert dit het begin van het einde van The Beatles. (45)

Paul McCartney weet de anderen ervan te overtuigen dat werken het beste middel is om dit verlies te verwerken. Hij komt met het idee voor de televisiefilm en plaat ‘Magical Mystery Tour’. In september en oktober gaat de groep meteen bont gezelschap in een psychedelisch beschilderde bus door Engeland om de filmopnamen te maken en tussendoor nemen ze in de studio de bijbehorende songs op. (46) Vooruitlopend op de uitzending van de film komt 24 november de single ‘Hello Goodbye’ / ‘I Am The Walrus’ uit, en op 8 december de dubbel-epee ‘Magical Mystery Tour’ met bijbehorend fotoboekje. (47) Op tweede kerstdag 1967 zendt de BBC de film ‘Magical Mystery Tour’ (in zwart-wit!) uit. De pers laat de volgende dag niets heel van et nieuwe Beatlesproduct, tot diepe teleurstelling van The Beatles zelf. (48)

1968: De zaken vallen uiteen

The Beatles gaan in zaken. Apple Corps wordt opgericht, met onder meer een Apple-boetiek (die al na een half jaar dichtgaat vanwege een te kleine omzet; het restant van de voorraad wordt weggegeven aan voorbijgangers), een filmafdeling en een muzieklabel. Maar de jongens zelf gaan in februari 1968 voor drie maanden naar Rishikesh in India, om zich in het hoofdkwartier van de Maharishi verder te verdiepen in meditatietechnieken. Ringo houdt het al na twee weken voor gezien, Paul al na iets meer dan een maand, de anderen gebruiken de tijd vooral om nummers te schrijven voor het volgende album. (49) In maart scoort de groep een nummer 1-hit met ‘Lady Madonna’. De tekenfilm ‘Yellow Submarine’ gaat op 17 juli 1968 in aanwezigheid van The Beatles in première (50) en is een succes. Behalve eerder uitgebrachte nummers en liedjes die waren blijven liggen en nog een handjevol ideeën, hebben de jongens zelf niet meegewerkt aan de film; alleen aan het einde komen zij in levenden lijve even in beeld. Veel tijd brengt de groep door in de platenstudio: op 30 augustus verschijnt ‘Hey Jude’, de eerste single van The Beatles op hun eigen Apple-label en binnen twee weken goed voor een verkoop van twee miljoen exemplaren.

Wanneer The Beatles bezig zijn met de opnamen voor hun nieuwe elpee valt de groep verder uit elkaar. Paul McCartney heeft zich officieus opgeworpen als de leider van de groep en strijkt daarmee John Lennon als oprichter tegen de haren in. John op zijn beurt sleept zijn nieuwe liefde, de Japanse kunstenares Yoko Ono, overal mee naartoe en dus ook de studio in, waar haar aanwezigheid niet wordt gewaardeerd door de overige Beatles. Ringo verlaat op 22 augustus tijdens de opnamesessies tijdelijk de groep, maar de ruzies worden weer bijgelegd. (51) John en Yoko komen in het nieuws doordat ze door de politie opgepakt worden wegens het bezit van hennep, maar pas echt schokkend is hun eerste elpee ‘Two Virgins’ die in november 1968 uitkomt: het paar is naakt op de hoes te bewonderen. Op 22 november verschijnt de dubbelelpee ‘The Beatles’ (‘The White Album’), in veel opzichten het tegenovergestelde van ‘Sgt. Pepper’: een opvallend eenvoudige titel en een opvallend eenvoudige hoes: helemaal wit; wel is ieder exemplaar afzonderlijk genummerd. (52)

1969: Twee huwelijken en een scheiding

Tussen de bedrijven door verschijnt op 17 januari 1969 de elpee Yellow Submarine. (52a) De A-kant is gevuld met nummers die in 1967 zijn blijven liggen tijdens de sessies voor Sergeant Pepper, plus het echt nieuwe ´Hey Bulldog´ dat is opgenomen op 11 februari 1968. (52b) De B-kant wordt gevuld met klassiek klinkende filmmuziek, die is gecomponeerd door George Martin. Vandaar dat deze elpee wellicht iets ondergewaardeerd en vaak vergeten wordt. De ‘nieuwe’ nummers, aangevuld met de nummers ´Yellow Submarine´ en de toen al ‘klassieke’ songs ´All You Need Is Love´, ´Nowhere Man´ en bijvoorbeeld ´Lucy In The Sky With Diamonds´, welke ook in de film voorkomen, zouden wellicht een legendarische en dus ook meer gewaardeerde dubbel-epee hebben opgeleverd.

Aangezien The Beatles volgens hun contract nog een film moeten maken, stelt de actieve en ijverige Paul McCartney voor om de repetities voor een nieuw concert door camera’s en bandrecorders te laten registreren, zodat alle fans er getuige van kunnen zijn hoe The Beatles terugkeren naar het podium: ‘Get Back’. Begin januari starten (voor het eerst zonder producer George Martin) de opnamen in de grote en kille Twickenham Filmstudio’s en de fans zijn er inderdaad getuige van… hoe de groep uit elkaar spat! Spanningen en ruzies (tussen George Harrison en Paul McCartney) tonen schaamteloos hoever de jongens van elkaar af zijn komen te staan en dat niemand in staat is de orde te bewaken.

Met de verhuizing naar hun eigen Apple-platenstudio op 22 januari (53) en de muzikale en mentale steun van toetsenist Billy Preston gaat het wat beter en komt het zelfs toch nog tot een optreden: het rooftop concert van 30 januari 1969 op het dak van het Apple-gebouw in Londen. De elpee ‘Get Back’ komt niet uit en The Beatles gaan hun eigen weg: Ringo speelt van 3 februari tot en met 2 mei zijn eerste hoofdrol in de film ‘The Magic Christian’ met Peter Sellers (54); Paul trouwt op 12 maart met de Amerikaanse fotografe Linda Eastman; John en Yoko trouwen op 20 maart in Gibraltar en houden vanaf 25 maart (55) tijdens hun huwelijksreis in het Hilton Hotel in Amsterdam hun ‘Bed In’-actie: ze liggen een hele week in bed als vredesdemonstratie. De Beatles-muziek blijft ondanks alles gewoon scoren en de single ‘Get Back’ die op 11 april verschijnt wordt weer een nummer 1-hit. (56) John heeft over zijn huwelijk een song geschreven en die samen met Paul (Ringo was bezig met filmopnamen, George was vogens geruchten in het buitenland) (57) op 14 april opgenomen: ‘The Ballad Of John And Yoko’, een zomerhit voor The Beatles. Zelf scoort John diezelfde zomer met de Plastic Ono Band een eigen hit: ‘Give Peace A Chance’, opgenomen op 1 juni tijdens een Bed-In in Montreal, Canada. (58)

In het najaar duiken in Amerika voor het eerst geruchten op dat Paul McCartney dood zou zijn: drie jaar eerder zou hij bij een auto-ongeluk om het leven zijn gekomen. The Beatles zelf leggen alle geschillen van de ‘Get Back’-sessies bij en willen nog een wereldplaat afleveren. Die komt op 26 september uit: ‘Abbey Road’. (59) Hierop ook ‘Something’ van George Harrison, die hiermee de kroon op zijn Beatleswerk geplaatst ziet, want het is ‘zijn’ eerste en tevens laatste Beatlessingle. Kant 2 bevat een medley van onafgemaakte songs die aan elkaar zijn geregen. De plaat eindigt heel veelzeggend met ‘The End’, dat ook daadwerkelijk het laatste nummer is dat The Beatles samen hebben opgenomen. John Lennon kondigt intern aan uit de groep te willen stappen, maar het nieuws wordt stilgehouden. Na een promotionele fotosessie op 22 augustus 1969 worden de leden echter niet meer samen gezien. (60)

1970: Het definitieve einde

Het laatste officiële bestaansjaar van The Beatles begint succesvol: de nieuwe — maar wel een jaar eerder opgenomen — single ‘Let It Be’ is weer een nummer 1-hit, maar al snel is duidelijk dat de leden hun eigen weg gaan. Begin april brengt Ringo zijn eerste solo-elpee ‘Sentimental Journey’ uit, een collectie oude deunen. In diezelfde maand start Paul McCartney zijn eigen muziekproductiemaatschappij en brengt op 17 april zijn eerste solo-elpee uit, simpelweg ‘McCartney’ geheten. (61) In de hoes van de promotie-elpee die voor de pers op 9 april wordt verspreid (62) zit een zelf afgenomen interview waarin hij verklaart dat The Beatles voorbij zijn. Het staat de volgende dag, 10 april, wereldwijd in alle kranten en het is in alle journaals te zien en te horen. (63) Paul: ‘I didn’t leave The Beatles. The Beatles have left The Beatles, but no one wants to be the first to admit it’ (‘Ik heb The Beatles niet verlaten. The Beatles hebben The Beatles verlaten, maar niemand wil de eerste zijn dit toe te geven’).

Als toegift verschijnt op 8 mei (64) de onuitgebrachte elpee ‘Get Back’ alsnog, ’bewerkt’ door producer Phil Spector en uitgebracht als ‘Let It Be’, met opnamen van de ‘Get Back’-sessies van ruim een jaar daarvoor. The Beatles hebben er weinig belangstelling voor, net zomin als voor de première op 13 mei van de film ‘Let It Be’ waarin The Beatles gevolgd worden tijdens de opnamen van de elpee. Ringo komt op 25 september met zijn tweede elpee, ‘Beaucoups Of Blues’ (65) en George brengt op 30 november het driedubbelalbum ‘All Things Must Pass’ uit (66), dat door de pers zeer goed wordt ontvangen. Zo verstrijkt dit laatste — in feite onproductieve — jaar voor The Beatles en het eindigt letterlijk op 31 december wanneer Paul bij de rechter verzoekt om ontbinding van het bedrijf The Beatles, waarin de vier sedert april 1967 zijn verenigd. (67)

Epiloog:

Wat er verder gebeurde

Er wordt in de jaren zeventig nog meermalen geprobeerd om de groep weer bij elkaar te krijgen.

Paul McCartney en John Lennon zijn op 31 maart 1974 en 1 april 1974 zelfs nog bij elkaar om te jammen, maar van blijvende samenwerking is geen sprake. (68) Wanneer John Lennon wordt vermoord op 8 december 1980 voor zijn huis, een appartement in het Dakota Building aan 72nd Street, New York, is het fenomeen The Beatles echt geschiedenis.

Op 30 november 1994 brengt Apple Records een dubbel-CD uit met vroege Beatlesopnamen die zij voor de BBC-radio maakten, getiteld ‘Live At The BBC’. (69) George Harrison, Paul McCartney en Ringo Starr (al circa dertien jaar lang, sinds oktober 1981, maar echt serieus sinds januari 1992) zijn dan bezig met het samenstellen van het levenswerk van The Beatles: ‘Anthology’. (70) Ook Johns weduwe Yoko Ono werkt eraan mee. Allereerst worden op 21 november 1995 (71), 18 maart 1996 (72) en 28 oktober 1996 (73) drie dubbel-CD’s uitgebracht die speciale versies en outtakes bevatten van Beatlesnummers, in een hoes die ontworpen is door hun oude Hamburgse vriend Klaus Voormann. De nieuwe singles ‘Free As A Bird’ en ‘Real Love’, waarvoor audiocassettes van John Lennon als basis dienden, brengen The Beatles opnieuw onder de aandacht van het grote publiek. De ‘Anthology’-CD’s worden van 19 november 1995 tot en met 31 december 1995 (74) voorafgegaan door een televisiedocumentaire. Ook verschijnt het geheel op 7 oktober 1996 op home video (75) (verschijnt in 2003 als dvd-box). In 2000 verschijnt een Anthology-boek waarin ‘het verhaal van The Beatles wordt verteld door The Beatles zelf’. Datzelfde jaar brengen The Beatles hun ‘Best Of’-CD, simpelweg getiteld ‘1’, uit. Hierop staan 27 nummer 1-hits van de groep. Weer staan The Beatles wereldwijd bovenaan de hitlijsten. Tot verdriet van de fans en veel andere muziekliefhebbers overlijdt George Harrison op 29 november 2001 in Los Angeles aan de gevolgen van kanker.

In november 2003 brengen de twee overgebleven Beatles, Ringo Starr en Paul McCartney, het album ‘Let it Be.. Naked’ uit, een remake van het oude album ‘Let it Be’, maar zonder Phil Spectors muzikale overdaad.

Ga op deze website eventueel naar de ‘Biografie’ en vervolgens naar ‘John, Paul, George en Ringo vanaf 1981’, om de ontwikkelingen na november 2003 te lezen.

Idee en Opzet: Matthieu van Winsen

Geactualiseerd in April 2019 door Jan Hendrik Breeuwer

Noten:

1. Mark Lewisohn, All These Years – Tune In (1e druk 2013) bladzijde 129 en 130.
2. Mark Lewisohn, All These Years – Tune In (1e druk 2013) bladzijde 201, 203, 204, 207, 208, 215, 216, 227, 228, 346, 379 en 897[noot nr. 17].
3. Mark Lewisohn, All These Years – Tune In (1e druk 2013) bladzijde 299.
4. Mark Lewisohn, All These Years – Tune In (1e druk 2013) bladzijde 358 t/m 362.
5. Mark Lewisohn, The Complete Beatles Chronicle (2e druk 1993) bladzijde 42.
6. Mark Lewisohn, The Complete Beatles Chronicle (2e druk 1993) bladzijde 30 en 39.
7. Mark Lewisohn, All These Years – Tune In (1e druk 2013) bladzijde 426.
8. Mark Lewisohn, All These Years – Tune In (1e druk 2013) bladzijde 468.
9. Mark Lewisohn, All These Years – Tune In (1e druk 2013) bladzijde 489.
10. Mark Lewisohn, All These Years – Tune In (1e druk 2013) bladzijde 512.
11. Mark Lewisohn, All These Years – Tune In (1e druk 2013) bladzijde 515 t/m 518.
12. Mark Lewisohn, The Complete Beatles Chronicle (2e druk 1993) bladzijde 36.
13. Mark Lewisohn, The Complete Beatles Chronicle (2e druk 1993) bladzijde 36. Mark Lewisohn, All These Years – Tune In (1e druk 2013) bladzijde 564 en 565.
14. Mark Lewisohn, The Complete Beatles Chronicle (2e druk 1993) bladzijde 69.
15. Mark Lewisohn, All These Years – Tune In (1e druk 2013) bladzijde 646 t/m 648, 655-656, 668, 672, 732, 739, 754, 790-791 en 831 over het contract. Bladzijde 269-270, 529-530 over de liefdesrelatie met de secretaresse, Judy Smith. Bladzijde 639 t/m 640 over het verband tussen het platencontract van The Beatles en Judy Smith.
16. Mark Lewisohn, The Complete Beatles Chronicle (2e druk 1993) bladzijde 81 en 355.
17. Mark Lewisohn, The Complete Beatles Chronicle (2e druk 1993) bladzijde 86.
18. Mark Lewisohn, The Complete Beatles Chronicle (2e druk 1993) bladzijde 98.
19. Mark Lewisohn, The Complete Beatles Chronicle (2e druk 1993) bladzijde 101 en 102.
20. Mark Lewisohn, The Complete Beatles Chronicle (2e druk 1993) bladzijde 350.
21. Mark Lewisohn, The Complete Beatles Chronicle (2e druk 1993) bladzijde 103 t/m 105.
22. Mark Lewisohn, The Complete Beatles Chronicle (2e druk 1993) bladzijde 103 en 104.
23. Mark Lewisohn, The Complete Beatles Chronicle (2e druk 1993) bladzijde 109 t/m 112.
24. Mark Lewisohn, The Complete Beatles Chronicle (2e druk 1993) bladzijde 125 t/m 127.
25. Mark Lewisohn, The Complete Beatles Chronicle (2e druk 1993) bladzijde 127 en 128.
26. Har van Fulpen, Beatles Dagboek (1e druk 1982) bladzijde 48 en 183.
27. Mark Lewisohn, The Complete Beatles Chronicle (2e druk 1993) bladzijde 94.
28. Mark Lewisohn, The Complete Beatles Chronicle (2e druk 1993) bladzijde 94.
29. Mark Lewisohn, The Complete Beatles Chronicle (2e druk 1993) bladzijde 143.
30. Mark Lewisohn, The Complete Beatles Chronicle (2e druk 1993) bladzijde 144 t/m 147.
31. Mark Lewisohn, The Complete Beatles Chronicle (2e druk 1993) bladzijde 149 t/m 158.
32. Jan-Cees ter Brugge, Henk van Gelder, Lucas Ligtenberg & Piet Schreuders, The Beatles In Holland – Het bezoek van John, Paul, George en Jimmie aan Nederland (1e druk 2014). Har van Fulpen, Beatles Dagboek (1e druk 1982) bladzijde 75 86 t/m 91. Henk van Gelder & Lucas Ligtenberg, The Beatles In Holland (1e druk 1989). Mark Lewisohn, The Complete Beatles Chronicle (2e druk 1993) bladzijde 162. Lucas Ligtenberg & Piet Schreuders, Furore no. 24 (januari 2019) bladzijde 86 t/m 108.
33. Mark Lewisohn, The Complete Beatles Chronicle (2e druk 1993) bladzijde 168 t/m 172.
34. Mark Lewisohn, The Complete Beatles Chronicle (2e druk 1993) bladzijde 184 t/m 195.
35. Mark Lewisohn, The Complete Beatles Chronicle (2e druk 1993) bladzijde 209.
36. Mark Lewisohn, The Complete Beatles Chronicle (2e druk 1993) bladzijde 216 en 226.
37. Mark Lewisohn, The Complete Beatles Chronicle (2e druk 1993) bladzijde 351.
38. Mark Lewisohn, The Complete Beatles Chronicle (2e druk 1993) bladzijde 227.
39. Mark Lewisohn, The Complete Beatles Chronicle (2e druk 1993) bladzijde 228.
40. Mark Lewisohn, The Complete Beatles Chronicle (2e druk 1993) bladzijde 230-231.
41. Mark Lewisohn, The Complete Beatles Chronicle (2e druk 1993) bladzijde 232.
42. Mark Lewisohn, The Complete Beatles Chronicle (2e druk 1993) bladzijde 350.
43. Mark Lewisohn, The Complete Beatles Chronicle (2e druk 1993) bladzijde 350.
44. Mark Lewisohn, The Complete Beatles Chronicle (2e druk 1993) bladzijde 259.
45. Mark Lewisohn, The Complete Beatles Chronicle (2e druk 1993) bladzijde 237 t/m 239.
46. Mark Lewisohn, The Complete Beatles Chronicle (2e druk 1993) bladzijde 262 t/m 270.
47. Mark Lewisohn, The Complete Beatles Chronicle (2e druk 1993) bladzijde 350.
48. Mark Lewisohn, The Complete Beatles Chronicle (2e druk 1993) bladzijde 275.
49. Mark Lewisohn, The Complete Beatles Chronicle (2e druk 1993) bladzijde 276.
50. Mark Lewisohn, The Complete Beatles Chronicle (2e druk 1993) bladzijde 289.
51. Mark Lewisohn, The Complete Beatles Chronicle (2e druk 1993) bladzijde 277.
52. Mark Lewisohn, The Complete Beatles Chronicle (2e druk 1993) bladzijde 350. (52a. Mark Lewisohn, The Complete Beatles Chronicle (2e druk 1993) bladzijde 350. 52b. Mark Lewisohn, The Complete Beatles Chronicle (2e druk 1993) bladzijde 282.)
53. Mark Lewisohn, The Complete Beatles Chronicle (2e druk 1993) bladzijde 309.
54. Mark Lewisohn, The Complete Beatles Chronicle (2e druk 1993) bladzijde 314.
55. Mark Lewisohn, The Complete Beatles Chronicle (2e druk 1993) bladzijde 317 en 318.
56. Mark Lewisohn, The Complete Beatles Chronicle (2e druk 1993) bladzijde 350.
57. Mark Lewisohn, The Complete Beatles Chronicle (2e druk 1993) bladzijde 319.
58. Mark Lewisohn, The Complete Beatles Chronicle (2e druk 1993) bladzijde 323.
59. Mark Lewisohn, The Complete Beatles Chronicle (2e druk 1993) bladzijde 350.
60. Keith Badman, The Beatles After The Break-Up 1970-2000 (1e druk 1999) bladzijde 5.\
61. Keith Badman, The Beatles After The Break/Up 1970-2000 (1e druk 1999). bladzijde 5.
62. Keith Badman, The Beatles After The Break-Up 1970-2000 (1e druk 1999) bladzijde 3.
63. Keith Badman, The Beatles After The Break-Up 1970-2000 (1e druk 1999) bladzijde 4. Mark Lewisohn, The Complete Beatles Chronicle (2e druk 1993) bladzijde 349.
64. Mark Lewisohn, The Complete Beatles Chronicle (2e druk 1993) bladzijde 350.
65. Keith Badman, The Beatles After The Break-Up 1970-2000 (1e druk 1999) Bladzijde 14.
66. Keith Badman, The Beatles After The Break-Up 1970-2000 (1e druk 1999) bladzijde 16.
67. Keith Badman, The Beatles After The Break-Up 1970-2000 (1e druk 1999) bladzijde 19.
68. Keith Badman, The Beatles After The Break-Up 1970-2000 (1e druk 1999) bladzijde 122 en foto naast bladzijde 249.
69. Keith Badman, The Beatles After The Break-Up 1970-2000 (1e druk 1999) bladzijde 122 en foto naast bladzijde 524.
70. Keith Badman, The Beatles After The Break-Up 1970-2000 (1e druk 1999) bladzijde 288, 314, 319, 325, 358, 379, 388, 393, 408, 433, 435, 465, 467, 468, 477, 580, 483, 484, 487, 488, 489, 491, 492, 499, 500, 502, 507, 508, 513, 514, 517, 518, 519, 520, 521, 527, 528 en 529.
71. Keith Badman, The Beatles After The Break-Up 1970-2000 (1e druk 1999) bladzijde 546.
72. Keith Badman, The Beatles After The Break-Up 1970-2000 (1e druk 1999) bladzijde 553.
73. Keith Badman, The Beatles After The Break-Up 1970-2000 (1e druk 1999) bladzijde 558 en 559.
74. Keith Badman, The Beatles After The Break-Up 1970-2000 (1e druk 1999) bladzijde 545 tot en met 548.
75. Keith Badman, The Beatles After The Break-Up 1970-2000 (1e druk 1999)
    bladzijde 558.